Przemyślmapa interaktywna

W 1909 roku z inicjatywy historyków i miłośników przeszłości utworzono Towarzystwo Przyjaciół nauk w Przemyślu, które w swoim programie działania miało za zadanie popieranie nauki polskiej, naukowe badania nad przeszłością regionu, troskę o zabytki kultury narodowej, gromadzenie zbiorów muzealnych i bibliotecznych. Zebranie założycielskie Towarzystwa odbyło się w dniu 14 lutego 1909 roku. Powołany w trakcie obrad Komitet Tymczasowy opracował statut Towarzystwa, który został zatwierdzony rozporządzeniem C.K. namiestnictwa we Lwowie w dniu 2 czerwca 1909 roku. W ramach TPN powołano muzeum, archiwum i bibliotekę. Muzeum powstało w oparciu o prywatne zbiory działaczy Towarzystwa braci Kazimierza Marii i Tadeusza Osińskich, wzbogacone o liczne dary mieszkańców Przemyśla i okolicznej ludności, pozyskiwane w następnych latach także poprzez zakupy oraz w trakcie badań i penetracji terenowych. Osińscy zgromadzili zbiory z dziedziny archeologii, etnografii, sztuki, historyczne pamiątki i archiwalia. Przed 1909 r. liczyły one ponad 1 500 przedmiotów,i około 3 000 książek oraz około 2 000 aktów grodzkich i ziemskich. Uroczysta inauguracja działalności Muzeum miała miejsce 10 kwietnia 1910 r. przy licznym udziale władz miejskich, kościelnych i mieszkańców miasta. W trakcie uroczystości przemawiał m.in. biskup Józef Sebastian Pelczar, błogosławiąc i życząc rozwoju dla dobra polskiej nauki i kultury. W okresie I wojny światowej do muzeum pozyskano liczny zbiór militariów, archiwaliów, zabytków i różnorodnych pamiątek ze zniszczonych dworów, miast i miasteczek Ziemi Przemyskiej. W 1921 r. na zjeździe muzealników w Poznaniu placówka otrzymała nazwę Muzeum Narodowe Ziemi Przemyskiej w Przemyślu i znalazła się w gronie 14 polskich muzeów przyjętych do Związku Muzeów Historyczno-Artystycznych. Istotnym wydarzeniem w historii muzeum był rok 1928, gdy z okazji 10. rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości, na podstawie uchwały Zarządu TPN zbiory muzealne zostały przekazane miastu. Równie doniosłym wydarzeniem dla muzeum, jak i dla miasta był VIII Zjazd Związku Muzeów w Polsce, który odbył się w Przemyślu w dniach 18-20 IX 1932 r. Na Zjeździe tym zredagowano projekt ustawy o opiece nad muzeami, która została uchwalona przez Sejm RP w 1933 r. Przed II wojną światową zbiory muzealne liczyły ponad 20 000 eksponatów, a księgozbiór 25 000 pozycji Po agresji Niemiec na Polskę w 1939 r. muzeum podlegało Generalnemu Gubernatorstwu w Krakowie. W okresie okupacji sowieckiej utworzono Przemyskie Historyczno-Etnograficzne Muzeum, a po agresji Niemiec na ZSRR z dniem 28 czerwca 1941 r. Przemyśl po raz drugi znalazł się pod okupacją niemiecką. Okupanci wywieźli z muzeum wiele cennych muzealiów. W 1944 r. opiekę nad muzeum przejęło miasto. W 1946 r. decyzję Ministra Administracji oraz Naczelnej Dyrekcji Muzeów i Ochrony Zabytków Ministerstwa Kultury i Sztuki Muzeum liczące wówczas koło 30 000 eksponatów, otrzymało na swoją siedzibę były pałac biskupów greckokatolickich. Z dniem 1 X 1949 r. muzeum zostało upaństwowione, a jego oficjalnego otwarcia dokonano w 1950 r. W 1963 r. muzeum otrzymało nowy statut i nazwę Muzeum Ziemi Przemyskiej w Przemyślu, a w 1975r., po utworzeniu woj. Przemyskiego, status Muzeum Okręgowego i pełniło nadzór merytoryczny nad muzeami w Jarosławiu, Lubaczowie i Przeworsku. W 1984 r. na wniosek Wojewody Przemyskiego, Minister Kultury i Sztuki w dniu 4 V 1984 r. przywrócił placówce historyczną nazwę Muzeum Narodowe Ziemi Przemyskiej. W okresie 100 lat działalności muzeum udostępniło społeczeństwu setki wystaw, 200 tytułów własnych wydawnictw. Muzeum współpracuje z wieloma instytucjami naukowymi i kulturalnymi w kraju i zagranicą. Obecnie muzeum jest placówką wielodziałową i posiada zbiory z dziedziny archeologii, etnografii, historii, sztuki i rzemiosła, przyrody. W zbiorach bibliotecznych znajduje się ponad 36 000 woluminów książek i czasopism. W ramach struktury organizacyjnej MNZP w Przemyślu funkcjonują trzy oddziały: Muzeum Ludwisarstwa i Fajek, Oddział Historii Miasta Przemyśla i Cerkiew Obronna z XVI w. w Posadzie Rybotyckiej. W związku ze zwrotem władzom kościelnym głównego gmachu Muzeum przy Pl. Czackiego 3, strategicznym zadaniem stało się podjęcie prac inwestycyjnych, związanych z budową nowej siedziby muzeum. Budowę nowoczesnego gmachu rozpoczęto w październiku 2005 r. na Placu Berka Joselewicza 1 w centrum Przemyśla. Sfinansowano ją w 75 % ze środków ZPORR. Całkowity koszt budowy wyniósł 20 862 7673, 37 PLN.

Muzeum Dzwonów i Fajek jest Oddziałem Muzeum Narodowego Ziemi Przemyskiej. Zostało ono otwarte we wrześniu 2001 roku. Powstało z inicjatywy Muzeum oraz przemyskich fajkarzy i ludwisarzy. Mieści się w zabytkowej, późnobarokowej Wieży Zegarowej wybudowanej w latach 1775-1777, ośmiokondygnacyjnej, wysokiej na 38 metrów, z dwoma tarasami widokowymi. Położenie wieży w centrum przemyskiej starówki sprzyja pełnieniu przez nią funkcji muzealnych. Zwłaszcza, że prezentowane tam zbiory są atrakcją turystyczną dla licznych odwiedzających Przemyśl wycieczek i indywidualnych turystów.. Przemyśl co najmniej od 3. ćwierci XIX wieku był ośrodkiem produkcji fajek, tutaj też przeniosła się z Kałusza wytwórnia dzwonów rodziny Felczyńskich. W jednym budynku, o ciekawej architekturze, mieszczą się interesująco zaaranżowane obie kolekcje świadcząc o przemyskim rzemiośle. Ze względu na przeprowadzone w ostatnich latach prace remontowe, a także powiększenie kolekcji, ekspozycje fajek zostały zmodernizowane. Dokonano również niewielkich zmian w doborze dzwonków prezentowanych w gablotach.

W roku 2005 zostało otwarte w Przemyślu nowe muzeum - MUZEUM HISTORII MIASTA, Oddział Muzeum Narodowego Ziemi Przemyskiej. Adres łatwy do zapamiętania - RYNEK 9, wschodnia pierzeja, XVI-wieczna kamienica zwana u zarania swych dziejów Brzykowską (od nazwiska Brzyków - jednych z pierwszych właścicieli). W czasach drugiej Rzeczypospolitej była własnością rodu Bystrzyckich, z którego pochodził, znany pisarz Przemysław Bystrzycki. Kamienica jest dziełem architekta pochodzącego z Italii, a osiadłego Przemyślu - Piotra, zwanego Włochem. Kiedyś mieściły się w niej kupieckie składy, magazyny, mieszkania aptekarzy, rajców miejskich, krawców. Dziś – jest siedzibą muzeum. W „Wielkiej Izbie” na parterze (będącej niegdyś reprezentacyjną komnatą), podziwiać można zrekonstruowany barokowy piec i pozostałości szesnastowiecznych polichromii. Na klatce schodowej - galeria herbu przemyskiego, liczne fotografe dawnego Przemyśla. Na piętrze znajdują się wnętrza przemyskiego mieszkania: ciemna, bezokienna kuchnia, poważny i dostojny gabinet pana domu, salon z oknami wychodzącymi na rynek. Na ścianach stare obrazy, w rogu fortepian, fotele, kanapy, kominek. Stylowo upięte zasłony, wykwintne tapety i kwiaty wprowadzają klimat autentyczności. Z salonu droga prowadzi do jadalni, potem do sypialni. Kolejna ekspozycja to studio fotografczne sprzed stu lat. Patronuje mu przemyski mistrz sztuki fotograficznej (cesarsko-królewski nadworny fotograf w Wiedniu) Bernard Henner. Wyposażenie atelier to aparaty, szafki przyrządy, ciemnia i samo studio - a w nim prawdziwa fontanna - tło do zdjęć na specjalne okazje. Wystawa „Dzieje Przemyśla” prezentuje czasy najdawniejsze, zabytki archeologiczne, ślad węgierski w historii miasta (grób madziarskiego woja pochowanego razem z koniem - sprzed tysiąca lat), epokę Kazimierza Wielkiego, Jagiełły, barok, czasy austriackiego zaboru, Przemyśl międzywojenny. Na najwyższej kondygnacji usytuowana jest ekspozycja syntetycznie przedstawiająca okres II wojny światowej, okupację sowiecką i później - niemiecką. W piwnicach kamienicy znajduje się stylowa restauracja. Tekst: Antoni Sarkady

Muzeum Archidiecezjalne w Przemyślu zostało założone w 1902 roku uchwałą Synodu Diecezjalnego, z inicjatywy ówczesnego biskupa przemyskiego św. Józefa Sebastiana Pelczara. Nakreślono wówczas zasadnicze zadania tej instytucji, która miała na celu otoczenie opieką zabytków dawnej sztuki kościelnej z terenu diecezji. W ciągu kolejnych lat gromadzono zbiory muzealne i przygotowywano ekspozycję. Muzeum uroczyście otwarto i poświęcono w sierpniu 1908 roku. Zgromadzone w Muzeum eksponaty pozwoliły na przygotowanie tematycznych wystaw sztuki sakralnej wśród nich znajdziecie malarstwo, rzeźbę, rzemiosło artystyczne i tkaniny liturgiczne od XV do XX w. Ponadto urządzono ekspozycję grafiki europejskiej ze zbiorów tutejszego muzeum. W 1991 roku muzeum otrzymało imię swojego założyciela bł. Józefa Sebastiana Pelczara Biskupa, a od 2003 roku nosi nazwę: Muzeum Archidiecezjalne im. Św. Józefa Sebastiana Pelczara Biskupa w Przemyślu. Muzeum jest otwarte od wtorku do soboty w godzinach od 10.00 do 16.00, w niedziele, poniedziałki oraz w dniach, w których odbywają się uroczystości kościelne Muzeum jest nieczynne, a szczegółowe informacje znajdziecie na stronie internetowej: http://www.muzeum.przemyska.pl/

Ekspozycja z I wojny światowej prezentująca cenne przedmioty związane z Twierdzą Przemyśl stanowiąc doskonałą lekcją historii dla zwiedzających. Muzeum Twierdzy Przemyśl powstało z inicjatywy członków Stowarzyszenia 3 Historycznego Galicyjskiego Pułku Artylerii Fortecznej im.Księcia Kinsky’ego i jest kontynuacją prowadzonej w latach 2002-2009 ekspozycji stałej pod nazwą Muzeum Twierdzy Przemyskiej, która mieściła się w Klubie Garnizonowym przy ulicy Grodzkiej 8. Obecna siedziba muzeum znajduje się w budynku Cechu Rzemiosł Różnych przy ulicy Katedralnej 6,drugie wejście prowadzi przez podwórze od ulicy Fredry. W muzeum zgromadzone są zbiory pochodzące z terenu dawnej Twierdzy Przemyśl z okresu XIX i XX wieku. Dla zwiedzających przygotowane są 3 sale pełne eksponatów. Między innymi można zobaczyć broń białą i palną, wyposażenie żołnierzy, stare zdjęcia, elementy pancernego wyposażenia fortów, pociski i zapalniki artyleryjskie oraz wszelkiego rodzaju przedmioty osobiste i użytkowe . Przedmioty wielkogabarytowe takie jak pancerna wieża obserwacyjna, część pancernej wieży bojowej oraz części wysadzonych dział, znajdują się w flii muzeum mieszczącej się na terenie fortu nr XV Borek w Siedliskach . Stowarzyszenie 3 – go Historycznego Galicyjskiego Pułku Artylerii Fortecznej im. Księcia Kinsky’ego ul. Katedralna 6/4, 37-700 Przemyśl, Tel. 663 244 449 lub 796 362 159 Godziny otwarcia: Muzeum Twierdzy Przemyśl w okresie od 15.października do 30 kwietnia otwarte wyłącznie w soboty i niedziele w godzinach 10:00 - 15:00, w pozostałe dni tylko dla grup zorganizowanych po wcześniejszej rezerwacji telefonicznej pod numerem tel.796 700 088

Na mocy paktu Ribbentrop-Mołotow z 23 sierpnia 1939 r. III Rzesza i ZSRR wydały wyrok na państwo polskie. System umocnień granicznych nazwany współcześnie Linią Mołotowa, który powstał na terenie Polski był efektem zajęcia tych ziem przez wojska Armii Czerwonej. Przemyski Rejon Umocniony (P.R.U.), będąc ostatnią częścią całego systemu obrony Związku Radzieckiego przed zachodnim wrogiem jest podzielony na Punkty Oporu (P.O.). Łącznie P.R.U. posiada 99 schronów bojowych z 168 planowanych na długości 120 km. Jednym z najważniejszych P.O. był Przemyski mający uchronić most kolejowy w mieście jako jedyną drogę tranzytową pomiędzy Krakowem, a Lwowem. Przemyski P.O. wspierany był przez P.O. : Mielnów, Krasiczyn, Łuczyce, Siedliska i Medyka. Kaponiera 8813 to jeden z 22 obiektów, które powstały w mieście w latach 1940-1941 wchodzących w skład P.O. Przemyśl. W konstrukcji schronów sowieckich można dopatrywać się podobieństwa. Obiekt ten jest jedyny z ponad 1000 ze względu na swoją budowę. Jest jedyną kaponierą jednokondygnacyjną. Budowę schronu rozpoczęto dopiero pod koniec roku 1940 r. co przyczyniło się do nieukończenia obiektu przed Wielką Wojną Ojczyźnianą w 1941 r. Schron został wyposażony w 4 strzelnice. Dwie armaty kalibru 45 mm wz. 1934 typu 20K, sprzężone były z ckm wzór 1939 DS. kal. 7,62. oraz dwa ciężkie karabiny maszynowe wz. 1910/30 systemu Maxim kal. 7,62 mm. Na wyposażeniu były również karabiny maszynowe typu Diegtariowa DT wz. 1929 kal. 7,62 mm zamontowane w stanowiskach do obrony wejścia. Podczas zbrojnej agresji niemieckiej z 22 VI 1941 r. na ZSRR, P.O. Przemyśl był jednym z nielicznych prowadzących walkę. Obsada schronu 8813, z 150. samodzielnego batalionu karabinów maszynowych, pod dowództwem młodsze¬go lejtnanta I. Czaplina, wchodząca w skład 99. Dywizji Strzelców, nie wycofując się z frontu, broniła granic ZSRR przed armią Wehrmachtu. Jak w większości przypadków i tu schron obsadzała nie pełna załoga. Zamiast pełnej załogi mającej liczyć około 32 żołnierzy schronu broniło prawdopodobnie 12 ludzi. Walki przy zbiegu dzisiejszej ulicy Sienkiewicza i Wybrzeża Piłsudskiego trwały do ostatnich dni czerwca, po czym załoga tego czterostrzelnicowego schronu zamilkła po spaleniu żywcem w środku przez grupę szturmową z miotaczami ognia. Pośmiertnie załoga odznaczona została Orderem Czerwonego Sztandaru jako jedna z pierwszych jednostek II wojny światowej. Po wojnie oddziały LWP prowadziły inwentaryzację pozostałości po okupacji radzieckiej na terenach Polski, w związku z czym schron obecnie znajdujący się przy hotelu "accademia" otrzymał nr ewidencyjny 8813. W związku z tym obiekt obecnie otrzymał nazwę Kaponiera 8813. W przeciągu lat wnętrze schronu zostało zdewastowane i pozbawione wszystkich elementów wyposażenia. Z biegiem czasu niedaleko schronu wybudowano lokal o nazwie „Stodoła”, natomiast strop schronu posłużył jako taras widokowo-taneczny i swego rodzaju ogródek piwny. Strop został wyłożony płytkami, a do kopuły przyspawano ławeczkę. Stan ten utrzymał się do końca lat 90. Od roku 2002 Tomasz Szpakowski i Grzegorz Malik rozpoczęli starania o dzierżawę KAPONIERY 8813. Udało się dopiero w roku 2004. Z dniem 20 października, za sprawą kilku zapaleńców, rozpoczęły się pierwsze prace rewitalizacyjne. Od 2008 r. rozpoczęto tworzenie ekspozycji muzealnej związanej z losami Przemyśla i Linią Mołotowa w okresie II wojny światowej. Wyeksponowano wiele umundurowania i wyposażenia żołnierzy walczących podczas II wojny światowej. Znaleźć tu można pełno postaciowe manekiny ubrane w niemieckie i radzieckie mundury z różnych okresów II wojny światowej. Każdy żołnierz posiada oryginalne oporządzenie oraz elementy uzbrojenia. Dziś, już jako Przemyskie Stowarzyszenie Opieki i Rewitalizacji Linii Mołotowa „ PROJEKT 8813” zapraszamy do odwiedzania ekspozycji przy ul. Piłsudskiego 4 w soboty od 14 do 18 i niedziele od 12 do 18 w celu zapoznania się z historią miasta w okresie II wojny oraz poszerzenia swojej wiedzy, czy zainteresowań związanych z radzieckim systemem umocnień granicznych znajdujących się na terenie Polski. W tygodniu również można odwiedzać obiekt, do czego bardzo serdecznie zapraszamy różnego rodzaju grupy zorganizowane (wycieczki szkolne, wycieczki turystyczne itp.) w godzinach do uzgodnienia pod numerem telefonu: 505 077 838 (Grzegorz Malik), 530 068 480 (Tomasz Szpakowski) oraz 663 693 025 (Tomasz Zając). Tomasz Zając

Centrum Dowodzenia – Twierdza Przemyśl Adres: ul. Ludwika Pasteura 1, 37-700 Przemyśl Telefon: +48 531 699 580 Adres e-mail: twierdza@posir.pl Godziny otwarcia Poniedziałek – Niedziela: 9.00 – 17.00 Grupy zorganizowane Telefon: +48 530 437 427 Adres e-mail: m.trybala@posir.pl

Znajduje się na terenie położonym przy Wybrzeżu Marszałka Józefa Piłsudskiego w pobliżu kładki rowerowo-pieszej. Pomnik został odsłonięty 22 czerwca 2016r. Upamiętnienie jest inicjatywą Związku Sybiraków Oddział w Przemyślu, Związek Sybiraków III RP Oddział w Przemyślu oraz Stowarzyszenie Rodzin Ofiar Katynia, a celem który przyświecał inicjatorom to zachowanie pamięci o zesłaniach Polaków na Syberię i cierpieniach oficerów, policjantów i urzędników zamordowanych w Katyniu. Autorem projektu pomnika, a jednocześnie jego wykonawcą jest Pracownia Rzeźby Marian Szajda. Na pomniku znajduje się inskrypcja: PAMIĘCI ZESŁAŃCÓW SYBIRU OFIAR CARSKICH REPRESJI OKRESU ZABORÓW ORAZ SOWIECKICH DEPORTACJI Z LAT 1939 - 1956 "ZSYŁKĄ NA SYBIR - HISTORIĘ POLSKI PISANO LAT PONAD DWIEŚCIE; MOŻE U SCHYŁKU TEGO STULECIA DOBRY BÓG ZMIENI TO WRESZCIE" MARIAN JONKAJTYS

Pomnik króla Jana III Sobieskiego został odsłonięty w 1883 roku w dwusetną rocznicę odsieczy wiedeńskiej. Jego autorem jest Walery Gadomski. Na pomniku znajduje się napis: "„Jan III – Król Polski – Ku Pamięci Odsieczy Wiednia – 12 września 1683 roku – w Dwóchsetną Rocznicę Tejże – Miasto Przemyśl – ten pomnik postawiło”.

Pomnik został ufundowany przez mieszkańców miasta w celu uczczenia sprowadzenia ciała Adama Mickiewicza na Wawel, które miało miejsce w roku 1890. Monument oficjalnie odsłonięto w 1898 roku. Jego autorem jest rzeźbiarz Tomasz Dykas.

Ławeczka Józefa Szwejka w Przemyślu – pomnik w Przemyślu upamiętniający postać Józefa Szwejka z powieści Jaroslava Haška pt. Przygody dobrego wojaka Szwejka. Autorem rzeźby przemyskiego Szwejka jest rzeźbiarz Jacek Michał Szpak. Rzeźba została odlana w brązie w pracowni prof. Karola Badyny w Krakowie. Przedstawia wojaka siedzącego na skrzyni z amunicją, trzymającego kufel piwa i fajkę. Napis głosi:”Figurę ustawiono staraniem Przemyskiego Stowarzyszenia Przyjaciół Dobrego Wojaka Szwejka AD 2008”. W Przemyślu przy pomniku Szwejka odbywają się corocznie w dniu 19 marca imieniny Józefów i Józefin – imienników wojaka. Imprezy związane z pomnikiem otrzymały certyfikat Polskiej Organizacji Turystycznej jako "Szwejki z Cesarsko Królewskiej Twierdzy Przemyśl”.

Monument przedstawia czterometrową figurę Chrystusa Miłosiernego oraz 22 metrowy stalowy krzyż. Pomnik upamiętnia Rok Wielkiego Jubileuszu Chrześcijaństwa i zawierzenie miasta Przemyśla Bożemu Miłosierdziu. Został poświęcony 15 września 2000 r.

Pomnik Jana Pawła II na Placu Niepodległości. Przedstawia on siedzącego w fotelu Ojca Świętego, Jana Pawła II, który w swej dłoni trzyma Ewangeliarz. Autorem monumentu jest Tomasz Radziewicz. Pomnik został odsłonięty w październiku 2007 roku przez prezydenta Lecha Kaczyńskiego.

Pomnik Związku Walki Czynnej zlokalizowany jest na skwerze przy ulicy Ratuszowej. Na tablicy umieszczonej na pomniku wyryty jest napis: „W 1908 roku Kazimierz Sosnowski założył we Lwowie z inicjatywy Józefa Piłsudskiego Związek Walki Czynnej, pierwszą niepodległościową organizację wojska polskiego”. Pomnik został odsłonięty 17 czerwca 2008 roku.

Figura św. Jana Nepomucena znajduje się przy murze Opactwa Benedyktynek. Powstała w XVIII wieku w słynnej lwowskiej szkole rzeźbiarskiej.

Tablica upamiętniająca powstanie Towarzystwa Dramatycznego im. Aleksandra Fredry (Teatru "Fredreum"). Odsłonięta w 1969 r. w setną rocznicę utworzenia Teatru. Towarzystwo Dramatyczne Fredreum powstało w Przemyślu w roku 1869. Jest najstarszym teatrem amatorskim w Polsce i najprawdopodobniej również w Europie. Patronem jest od 1912 roku polski komediopisarz Aleksander Fredro, który pochodził z Ziemi Przemyskiej. Teatr funkcjonuje do dzisiaj. Wciąż wystawia znane i lubiane komedie Fredry, ale sięga też po repertuar współczesny.

Pomnik Krystyna Szykowskiego znajduje się przy murze kościoła OO. Reformatów pw. św. Antoniego Padewskiego. Pomnik został wzniesiony w 1872 roku na pamiątkę zwycięstwa mieszczan nad Tatarami, które dokonało się 9 października 1672 roku pod dowództwem gwardiana o. Krystyna Szykowskiego pod Kormanicami.

Obelisk upamiętniający twórców Konstytucji 3-Maja. Odsłonięty w 1871 r. - w setną rocznicę uchwalenia Konstytucji.

Pomnik poświęcony Marszałkowi Polski Józefowi Piłsudskiemu powstał z inicjatywy Polskiego Związku Wschodniego w Przemyślu. Projektantem cokołu jest artysta plastyk Józef Kalinowski a odlanie popiersia wykonali przemyscy odlewnicy z Wytwórni Dzwonów im. Jana Felczyńskiego.

Początki historii kamienicy Rynek 1 sięgają przełomu XV i XVI wieku. Łączy ona w swoich murach fragmenty kilku budynków wzniesionych w różnych okresach i wielokrotnie przebudowywanych, ostatecznie połączonych w jeden obiekt. Aż do końca XVIII wieku, kiedy to rozpoczęto rozbiórkę zachodniej pierzei Rynku, gmachu nie zaliczano do położonych przy głównym placu miasta. Przylegał on do niego tylko jednym z rogów. Powiększenie przestrzeni Rynku po przeprowadzeniu prac rozbiórkowych spowodowało „zaliczenie” kamienicy do pierzei północnej i przyznanie jej numeru 1. Kamienica należała na przestrzeni kilku wieków do wielu rodów mieszczańskich, a nawet szlacheckich. W XIX wieku mieściły się tu koszary oraz sąd. Od 1865 roku jest to siedziba władz miasta. Interesujące, dwukondygnacyjne podziemia budynku o powierzchni blisko 400 m kw. sięgają do poziomu około 10 metrów poniżej poziomu terenu. Dawni właściciele, w tym także kupcy, przechowywali w piwnicach o zróżnicowanej wielkości i różnych poziomach głębokości swoje dobra i towary. Wśród nich można wymienić: wina, miody pitne i lokalne bogactwo Ziemi Przemyskiej, czyli cenną w całej Europie sól. Przechowywano tam również m.in.: solone mięso, wędliny, słoninę, ziemiopłody i nabiał. Kupcy prowadzili tam także bezpośredni handel z przybyłymi do Przemyśla kontrahentami oraz z mieszkańcami miasta i okolic. Podziemia służyły nie tylko jako magazyny towarów i miejsce handlu, ale także jako szynki i warsztaty rzemieślnicze, a nawet w razie potrzeby wykorzystywano je na czasowe mieszkania dla służby. W ostatnich latach dużym nakładem sił i środków przywrócono podziemiom pierwotny wygląd. W 2014 roku oddano do użytku zrewaloryzowany 100-metrowy odcinek XVII-wiecznego kolektora biegnącego pod ulicą Mostową oraz północną częścią Rynku z wyjściem na wysokości budynku Rynek 5. Tekst: Dariusz Hop

Powierzchnia schronu to 177,98 m2 na którą składa się szereg pomieszczeń technicznych i powierzchni do pracy oraz odpoczynku załogi. Wyposażony we własne źródło zasilania energią w postaci zespołu spalinowo – elektrycznego typ EPZ-ZO-3/400/5 wraz z akumulatorami, zespół hydroforowo-pompowy oraz zespół filtrowentylacyjny RM-200/68. Wyposażony jest też w wyjście awaryjne z podziemnym tunelem umożliwiającym ewakuację w przypadku zburzenia i zagruzowania wyjścia głównego.

Schron czynny przez cały tydzień od maja (po uprzednim ogłoszeniu) do października. Wejścia tylko o pełnych godzinach, pierwsze o 10:00, ostatnie o 16:00. Czas zwiedzania: ok. 55 minut. Ilość biletów na poszczególne godziny ograniczona do 20 sztuk. Cena biletu indywidualnego: normalny – 10 zł, ulgowy – 5 zł młodzież szkolna (za okazaniem legitymacji szkolnej). Cena biletu grupowego (dotyczy tylko młodzieży szkolnej do 19 roku życia): 5 zł od osoby.

Późnobarokowa dzwonnica o wysokości 71 metrów, jest charakterystycznym i najbardziej rozpoznawalnym elementem w panoramie Przemyśla. Piękne widoki z poziomu tarcz zegara możemy oglądać po pokonaniu 266 schodów. Mogą je również zobaczyć za pośrednictwem kamer osoby niepełnosprawne, które wyjadą windą na pierwszą kondygnację budowli.

Najstarszym z istniejących mostów na Sanie jest most kolejowy z 1891 roku - wysadzony przez Austriaków w marcu 1915 roku, a następnie odbudowany w 1916 roku. Most ten odegrał bardzo ważna rolę podczas polsko-ukraińskich walk o miasto w listopadzie 1918 roku, a także dla broniących wówczas Lwowa Polaków. Toczyły się tu walki z użyciem m.in. polskiego pociągu pancernego. W lipcu 1944 roku Niemcy chcieli go całkowicie zniszczyć, czemu zapobiegli żołnierze Armii Krajowej unieszkodliwiając pod osłoną nocy większość ładunków wybuchowych. Uszkodzony most naprawiono po II wojnie światowej wymieniając jedno ze środkowych przęseł.

Zniesienie - górujące nad Przemyślem wzgórze, którego nazwa upamiętnia pokonanie „zniesienie” w tym miejscu Tatarów. Najbardziej znanym punktem Zniesienia jest tajemniczy Kopiec Tatarski (352 m n.p.m.), według legendy usypany przez Tatarów jako mogiła poległego w walce chana. Od wielu wieków, a może nawet tysiącleci, kopiec służył jako ważny punkt obserwacyjny w systemie obronnym Ziemi Przemyskiej. Roztacza się z niego rozległa panorama Kotliny Sandomierskiej oraz Płaskowyżu Sańsko- Dniestrzańskiego, a także Gór Sanocko-Turczańskich i Pogórza Przemyskiego w Karpatach. W II połowie XIX wieku Austriacy wybudowali na Zniesieniu kilka obiektów wchodzących w skład pierścienia wewnętrznego Twierdzy Przemyśl. Najbliżej kopca zobaczymy baterię XVI b „Kopiec Tatarski”, ale największym obiektem jest fort XVI „Zniesienie”. Tworzą go trzy szańce połączone w jeden obiekt umożliwiający obronę okrężną. Zachowały się m.in. fosy i wały ziemne z poprzecznicami kryjącymi schrony pogotowia oraz ruiny betonowego schronu, wysadzonego tuż przed poddaniem twierdzy Rosjanom w 1915 roku. Z odsłoniętych fragmentów fortu roztacza się ładna panorama Przemyśla i okolic miasta. W sąsiedztwie fortu znajduje się Krzyż Zawierzenia z 2000 roku. Obok wieży telewizyjnej zobaczymy bramę forteczną, a przy niej górną stację wybudowanego w 2006 roku stoku narciarskiego z trzema trasami oraz całorocznymi atrakcjami: koleją krzesełkową oraz torem saneczkowym.

Budynek dworca PKP wybudowany w latach 1859-1860 i przebudowany w 1895 roku jest jedną z najokazalszych budowli na linii kolejowej łączącej Kraków ze Lwowem. W 1872 roku Przemyśl zyskał również połączenie kolejowe z Budapesztem. W latach 2010-2012 dworzec przeszedł gruntowny remont, a przy nadzorze konserwatorskim przywrócono mu wygląd sprzed ponad 100 lat.

Mury miejskie zachowane w najlepszym stanie we fragmentach przy ulicy Basztowej. Wznoszono je od połowy XVI wieku z cegły i łamanego kamienia, a licowano cegłą palcówką. W górnych fragmentach murów dostrzeżemy trójdzielne strzelnice w przedpiersiu. Są to relikty najpotężniejszych fortyfikacji miejskich pomiędzy Krakowem i Lwowem. Pod koniec XVIII wieku Austriacy nakazali rozebranie otaczających miasto murów. Ten sam los spotkał 9 baszt i 3 bramy wjazdowe do miasta.

Park Zamkowy Park Zamkowy im. Mariana Strońskiego w Przemyślu o powierzchni blisko 20 ha jest uważany za jeden z najpiękniejszych parków miejskich w Polsce. Początki parku usytuowanego na wzgórzach opadających ku dolinie Sanu sięgają 1842 roku. Drzewa i krzewy zaczęto tu sadzić w przemyślany sposób pod koniec XIX wieku, po założeniu w 1890 roku Towarzystwa Upiększania Miasta. Wytyczono wówczas parkowe alejki, obmurowano brzegi stawu oraz źródło strumyczka nazywanego popularnie „Ciurkiem”. W 1901 roku wybudowano w modnym wówczas stylu neogotyckim domek ogrodnika oraz sąsiadujące z nim oranżerię i palmiarnię. Wcześniej, w 1863 roku wzniesiono kapliczkę Najświętszej Marii Panny z XVIII-wieczną figurą, a w 1898 roku ustawiono figurę pastuszka. W pobliżu postawiono także na cokole popiersie Tadeusza Kościuszki. Zachodni skraj parku zamyka tajemnicze Wzgórze Trzech Krzyży (289 m n.p.m.) z domniemanym wczesnośredniowiecznym grodem obronnym, na którym pod koniec XIX wieku Austriacy wznieśli fort pomocniczy XVI c „Trzy Krzyże”. Wieńczy go kopiec z trzema krzyżami, z którego roztacza się panorama północno-wschodnich krańców Pogórza Przemyskiego, doliny Sanu i wschodniego krańca Pogórza Dynowskiego. Na terenie parku zobaczymy wiele gatunków drzew i krzewów, m.in.: grab, buk, dąb, brzozę, pomnikowe topole białe, żywotnik, miłorząb, magnolię i kasztanowiec, zaobserwujemy tu także kilkadziesiąt gatunków ptaków. Przez park przebiega niebieski szlak spacerowy oraz czerwony szlak turystyczny łączący Przemyśl z Sanokiem.

Domek Ogrodnika wraz z kompleksem budynków powstał na początku XX w. W jego skład wchodziły neogotycki główny budynek, oranżeria, palmiarnia. Przed II wojną światową obiekty te były jedną z największych atrakcji Parku Miejskiego w Przemyślu. W okresie powojennym kompleks ulegał stopniowej degradacji. W ostatnich latach miejsce to odzyskało swój blask. Wyremontowano „Domek Ogrodnika”, oranżerię i jego otoczenie.

Kamienny Most to zabytkowy wiadukt nad torami kolejowymi - dziś spełnia rolę deptaka łączącego ulicę Czarnieckiego z Jagiellońską.

Centrum Dowodzenia – Twierdza Przemyśl, to unikalny obiekt o charakterze wystawienniczym i edukacyjnym, prezentujący w nowoczesny i ciekawy sposób tematykę pierwszej wojny światowej. To tutaj swoje pierwsze kroki powinni kierować turyści zainteresowani zabytkami militarnymi, chcący zdobyć wiedzę na temat historii przemyskich fortów, walk toczących się w nich oraz ludzi, którzy musieli żyć w tych trudnych czasach. ul. Ludwika Pasteura 1, Przemyśl tel. 531 699 580 Bilet normalny - 20zł Bilet ulgowy (uczniowie, studenci do 26 roku życia, emeryci, renciści, osoby niepełnosprawne - 10 zł Bilet normalny - zwiedzanie z przewodnikiem (minimum 15 osób po wcześniejszej rezerwacji tylko w soboty i niedziele) – 28 zł Bilet ulgowy - zwiedzanie z przewodnikiem (minimum 15 osób po wcześniejszej rezerwacji tylko w soboty i niedziele) - 18 zł Wypożyczenie audioprzewodnika (1 sztuka) - 5 zł Wypożyczenie audioprzewodnika z pętlą indukcyjną (1 sztuka) (dot. osób z niepełnosprawnością słuchu) – 1 zł Przewodnik do oprowadzenia grupy zorganizowanej max. 50 osób po wcześniejszej rezerwacji (min. 2 dni) + dodatkowo każdy uczestnik wykupuje bilet wstępu – 180 zł Dzieci od 3-7 roku życia – 1 zł Bilet grupowy na zajęcia edukacyjne – 150 zł Ostatnie wejście o godzinie 16:00

Opis obiektu turystycznego Wieża Zegarowa w Przemyślu, wzniesiona w latach 1775–1777 jako dzwonnica planowanej, lecz nigdy niewybudowanej greckokatolickiej katedry, stanowi jeden z najcenniejszych zabytków późnobarokowej architektury na Podkarpaciu. Przez 123 lata pełniła funkcję strażnicy ogniowej i punktu obserwacyjnego dla miejscowych strażaków, a dziś jest nie tylko charakterystyczną dominantą miejskiego pejzażu, lecz także siedzibą wyjątkowego Muzeum Dzwonów i Fajek. Z jej najwyższej kondygnacji rozpościera się malownicza panorama przemyskiej starówki, zachęcająca do odkrywania dalszych atrakcji Przemyśla. Muzeum Dzwonów i Fajek Powstałe we wrześniu 2001 roku muzeum jest prawdziwą gratką dla miłośników historii i rzemiosła. Ekspozycja fajek, rozlokowana na kilku kondygnacjach Wieży, prezentuje bogatą kolekcję tradycyjnych wyrobów fajkarskich – od glinianych, najstarszych pochodzących z końca XVII wieku, aż po współczesne fajki artystyczne wytwarzane w Przemyślu. Szczególne wrażenie robią fajki z sepiolitu z XIX wieku, fajki myśliwskie czy oryginalnie zdobione egzemplarze, w tym nargille (fajki wodne). Stałe uzupełnianie zbiorów nowymi nabytkami i darami sprawia, że wystawa jest w ciągłym rozwoju. W siedmiu kondygnacjach wieży znajdziemy też fascynującą opowieść o ludwisarstwie. Na czterech poziomach zaprezentowano dawną sztukę odlewania dzwonów, począwszy od średniowiecznej technologii aż po współczesne dokonania. W szybie wieży zawieszone są zabytkowe dzwony, w tym wyroby słynnych warsztatów gdańskich i toruńskich z XVII i XVIII wieku oraz dzwony związane bezpośrednio z historią Przemyśla, fundowane m.in. przez ówczesnych burmistrzów. Do ciekawostek należy także dzwon z 1935 roku, odlany przez Ludwika Felczyńskiego, który prawdopodobnie powstał na zamówienie papieża Piusa XI. Prezentowane dokumenty i archiwalia rodziny Felczyńskich pozwalają zrozumieć, jak wielkie znaczenie miała ta słynna wytwórnia dla lokalnego rzemiosła. Atrakcje i wrażenia Wizyta w Wieży Zegarowej to nie tylko pasjonująca lekcja historii, ale też możliwość podziwiania zapierającej dech w piersiach panoramy Przemyśla z tarasu widokowego. Położona w samym sercu Starego Miasta, Wieża Zegarowa jest obowiązkowym punktem na turystycznej mapie miasta i jednym z najbardziej rozpoznawalnych obiektów w całym regionie.

Zamek Kazimierzowski to prawdziwa perła architektury, która od wieków góruje nad miastem ze Wzgórza Zamkowego. Wzniesiony po 1340 roku z inicjatywy króla Kazimierza Wielkiego, stanowi kontynuację dawnego grodu – na dziedzińcu można podziwiać relikty rotundy i palatium z okresu panowania Bolesława Chrobrego. Obecna bryła zamku jest efektem gruntownej przebudowy w XVI wieku, kiedy to otrzymał on renesansowy charakter. W murach zamku mieści się między innymi sala teatralna Towarzystwa Dramatycznego im. Aleksandra Fredry – to najstarszy w Polsce teatr amatorski, który niezmiennie przyciąga uwagę miłośników sztuki i historii. Zwiedzanie zamku to nie tylko fascynująca podróż w czasie, ale także okazja do zapoznania się z wyjątkowym dziedzictwem kulturowym regionu. W bezpośrednim sąsiedztwie zamku rozciąga się Park Zamkowy, założony już w 1842 roku. Malowniczo położony, oferuje piękne widoki i zachęca do spacerów pośród zabytkowej zieleni. To idealne miejsce na chwilę wytchnienia w otoczeniu przyrody oraz na zrobienie pamiątkowych zdjęć z sylwetką zamku w tle. Zamek można zwiedzać codziennie od 10:00 do 18:00. Cena biletu wynosi 8 zł (ulgowy 5 zł), a dla zorganizowanych grup (min. 10 osób) istnieje możliwość oprowadzania przez przewodnika po wcześniejszym uzgodnieniu terminu – opłata dodatkowa to 30 zł. Rezerwacje i szczegółowe informacje można uzyskać, dzwoniąc pod numer 690 992 525. Dla poszukiwaczy dawnych tajemnic, miłośników sztuki i rodzin z dziećmi – Zamek Kazimierzowski to obowiązkowy punkt na mapie. Historyczna atmosfera, zachwycająca architektura i malownicze otoczenie sprawiają, że każdy znajdzie tu coś dla siebie.