Odsłonięcie odnowionego Pomnika Legionistów Polskich

Prezydent Miasta Przemyśla oraz Dowództwo Garnizonu Przemyśl zapraszają na uroczyste odsłonięcie odnowionego Pomnika Legionistów Polskich z lat 1914-1918 oraz złożenie do grobu szczątków Legionisty. Uroczystość odbędzie się 9 kwietnia 2018 r. o godzinie 11.00 na Cmentarzu Wojskowym w Przemyślu.

Przebieg uroczystości:

10.45 – wyprowadzenie z kaplicy w asyście wojskowej urny ze szczątkami Legionisty ś.p. st. sierżanta  Bolesława Nuckowskiego (bez udziału gości)

11.00 – uroczystość przy Pomniku Legionistów Polskich

• hymn państwowy
• modlitwa i złożenie urny ze szczątkami Legionisty st. sierż. Bolesława Nuckowskiego do grobu
• salwa honorowa
• odsłonięcie i poświęcenie odrestaurowanego Pomnika
• złożenie kwiatów

---

Starszy Sierżant Bolesław Nuckowski

Legionista, weteran walk o niepodległość Polski, urodzony 23 lutego 1890, zmarły  7 lipca 1925, pochowany na Cmentarzu Głównym w Przemyślu. Ekshumowane w dniu 9 kwietnia 2018 szczątki Legionisty zostaną złożone przy Pomniku Legionistów Polskich w utworzonym w nim miejscu na pochówki.

Pomnik Legionistów

W Przemyślu uczestnicy walk o II Rzeczpospolitą zostali pochowani w różnych miejscach na miejscowych cmentarzach. W 1930 r. powstała idea budowy „Mauzoleum Bojowników Walk o Niepodległość Polski”. Jej autorem był  Stanisław Sokołowski, prezes Związku Legionistów Polskich w Przemyślu, kawaler Orderu Virtuti Militari V klasy. Uzyskał on pozwolenie od burmistrza miasta R. Kroguleckiego, na wydzielenie autonomicznej kwatery (31 B) na cmentarzu komunalnym przy ul. Juliusza Słowackiego i oddanie jej w wyłączne dysponowanie ZLP. 11 listopada 1930 r. odbyła się uroczystość otwarcia kwatery z udziałem wojska, strzelców i legionistów. Rozpisano wkrótce konkurs na projekt pomnika ku czci poległych Legionistów, którego zwycięzcą został Kazimierz Maria Osiński. Pomnik stanął w środkowej części kwatery. Mauzoleum nigdy nie powstało. Powodem był brak środków finansowych oraz niechęć rodzin do ekshumowania szczątków swoich bliskich. Ostatecznie chowano tam legionistów zmarłych w późniejszym czasie.

W czasie wojny kwatera prawdopodobnie nie została zniszczona, natomiast w okresie PRL-u mogiły legionistów ulegały stopniowej dewastacji, a wokół  nich zaczęły wyrastać nowe groby. Pomnik, który do lat osiemdziesiątych przypominał o wydzielonej kwaterze, w 1986 roku został bezprawnie ściągnięty z płyty i porzucony między sąsiednimi grobami. Niedługo potem na jego miejscu stanął prywatny grobowiec. Interwencje u władz miasta nie przynosiły żadnych rezultatów, aż do roku 1988, kiedy to w 70-lecie odzyskania niepodległości przemyślanymi działaniami środowisk społecznych zmuszono decydentów do podjęcia stosownych kroków. Pomnik stanął na nowym miejscu w obrębie dawnej Kwatery Legionowej, został społecznie odnowiony i wyposażony w tablicę: POLEGŁYM LEGIONISTOM POLSKIM 1914-1918 oraz tablicę na cokole: W 70 ROCZNICĘ ODZYSKANIA NIEPODLEGŁOŚCI POLSKI STARANIEM TOWARZYSTWA  PRZYJACIÓŁ MIASTA I REGIONU TEN PAMIĄTKOWY OBELISK URATOWANO OD ZNISZCZENIA, ODNOWIONO I POSTAWIONO W NOWYM MIEJSCU.

Po jedenastu latach pomnik został przeniesiony na Cmentarz Wojskowy, a 16 sierpnia 2004 r. podczas uroczystości z okazji 90 rocznicy powstania Legionów został uroczyście poświęcony.

W 2017 roku zostały wykonane prace konserwatorsko – remontowe oraz zmiana aranżacji otoczenia Pomnika. Prace przebiegały zgodnie z  programem opracowanym przez panią Barbarę Woch.  Zakładał on przywrócenie Pomnikowi odpowiednich parametrów technicznych i wartości estetycznych oraz zabezpieczenie przed procesami destrukcyjnymi. Dostawione zostały dwa obeliski z tablicami inskrypcyjnymi, na których są umieszczone nazwiska  legionistów weteranów walk o Niepodległość Polski oraz wykonano nową  aranżację otoczenia. Środki na sfinansowanie prac pochodziły z budżetu Gminy Miejskiej Przemyśl oraz Podkarpackiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków.

 

Informacja o Pomniku sporządzona na podstawie artykułu p. Mateusza Staronia „Zapomniany Cmentarz Legionistów w Przemyślu”